İran Cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan'ın 120 iş adamıyla birlikte Azerbaycan'a gerçekleştirdiği ziyaret, Güney Kafkasya'da dikkatleri üzerine çekti. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile yapılan görüşmeler ve Azerbaycan-İran İşadamları Forumu, iki ülke arasındaki ilişkilerin geleceği açısından önemli sinyaller verdi.

İlişkilerde Yeni Bir Sayfa mı Açılıyor?

Pezeşkiyan öncesi dönemde Karabağ Zaferi sonrası gerilen İran-Azerbaycan ilişkileri, bu ziyaretle birlikte yeni bir boyut kazanabilir. Cumhurbaşkanı Aliyev'in ilişkileri stratejik olarak tanımlaması ve imzalanan ortak bildiri, geleceğe yönelik yol haritası niteliği taşıyor. Pezeşkiyan'ın Aliyev'e "sevgili kardeşim" şeklinde hitap etmesi ve resmi toplantılar dışında Azerbaycan Türkçesi konuşması, samimi bir atmosferin göstergesi olarak yorumlanabilir.

İran'daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Pezeşkiyan'ın yükselişi, Karabağ Zaferi ve İran iç politikasıyla da yakından ilişkili. Pezeşkiyan'ın seçim sürecinde İran'da yaşayan Azerbaycan Türkleri'nin haklarından bahsetmesi, bu konuya verdiği önemi gösteriyor. Azerbaycan'ın D-8'e üyeliğine İran'ın destek vermesi ve Erdebil yakınlarında ortak askeri tatbikatların yapılması, ilişkilerin olumlu yönde ilerlediğinin kanıtı.

• Tahran büyükelçiliğinin yeniden faaliyete başlaması
• Ticaret hacminin 2024'te %35 artarak 647 milyon dolara ulaşması
• Teknik ziyaretlerin sıklaşması

Ziyaretin Ardındaki Nedenler ve Konuşulanlar

Pezeşkiyan'ın Azerbaycan ziyareti, farklı nedenlerle açıklanabilir. Öncelikle, bu ziyaret cumhurbaşkanı seçimlerinde kendisine destek veren Azerbaycan Türkleri'nin talebiydi. Pezeşkiyan, İran iç politikasında Azerbaycan karşıtı güçleri pasifize etmeyi başardı. Ayrıca, bu ziyaret, Orta Doğu ve Güney Kafkasya'da başarısız olan dış politika stratejilerinin sonucunda Pezeşkiyan karşıtı grubun zayıflamasının bir göstergesi.

Ziyarette iki ülke arasında sorun yaratan bazı meselelerde yapıcı mesajlar verildi. Cumhurbaşkanı Aliyev, Karabağ'ın tarihi Azerbaycan toprağı olduğunu vurgulayarak İranlı şirketleri yatırım yapmaya davet etti. İki lider, devletlerin toprak bütünlüğü ve iç işlerine müdahale edilmemesi gerektiği konusunda hemfikir kaldı. Bölgesel ulaşım yolları, özellikle Araz yolu da önemli bir gündem maddesiydi. Bu yol, Azerbaycan'ın işgalden kurtarılan Ağbend kasabasından başlayarak İran üzerinden Nahçıvan'a geçmektedir.

Cumhurbaşkanı Aliyev'in ifadesiyle, eğer İran da kendi sınırları içinde demiryolu yapımını gerçekleştirirse, o zaman, uluslararası bir demiryolu olacaktır. Bu ise Azerbaycan ve Türkiye'nin Zengezur koridoru taleplerini karşılamayan Ermenistan'ın bölgede izole olması anlamına gelmektedir. Pezeşkiyan yönetimi ise Zengezur koridoru konusunda sert açıklamalardan uzak durmakta fakat hala politikalarında bir değişiklik olmadığını ifade etmektedir.

Hamaney'in Desteği ve Gelecek Beklentileri

Pezeşkiyan ziyaretten önce İran dini lideri Hamaney'i ziyaret ettiğini, Azerbaycan ziyareti için destek aldığını açıkladı. Bu noktada Hamaney'in Pezeşkiyan'a desteği varılan anlaşmaların uygulanacağı ümidini artırmaktadır. Nitekim, Pezeşkiyan’ın ziyaretinden sonra İran Milli Bankası’nın faaliyetinin Bakü`de tekrar başlaması ilişkilerin olumlu yönde ilerleyeceğini göstermektedir. Pezeşkiyan’ın dış politika danışmanı Mehti Senayin’in paylaşımına göre, Azerbaycan-İran arasında stratejik iş birliğine dair kapsamlı bir belge hazırlanmaktadır.

Sonuç olarak, Pezeşkiyan'ın Azerbaycan ziyareti, iki ülke arasındaki ilişkilerde yeni bir dönemin başlangıcı olabilir. Ziyarette verilen yapıcı mesajlar ve atılan adımlar, gelecekte daha güçlü bir işbirliğinin temellerini oluşturabilir. Ancak, Zengezur koridoru gibi hassas konularda atılacak adımlar, ilişkilerin seyrini belirleyecektir.