Türkiye'de gençler arasında yükselen milliyetçilik anlayışı, Avrupa'daki aşırı sağ akımlardan farklı bir yönde ilerliyor. İstanbul Gençlik Araştırmaları Merkezi'nin (İGAM) "Milliyetçiliğin Dönüşümü ve 'Genç' Yüzleri" başlıklı raporu, gençlerin milliyetçiliği nasıl tanımladığını, neden ilgi duyduğunu ve bu milliyetçiliğin resmi ideolojiden ne kadar farklılaştığını detaylı bir şekilde inceliyor.

Gençlerin Milliyetçilik Anlayışı Nasıl Şekilleniyor?

Araştırma, gençlerin milliyetçiliği geleneksel kalıpların dışında, ifade özgürlüğü, hukukun üstünlüğü ve demokrasi gibi değerlerle birlikte ele aldığını ortaya koyuyor. Gençler, devletin koşulsuz sahiplenilmesine ve sorgulanamazlığına karşı çıkarak, eleştirel bir milliyetçilik anlayışı benimsiyorlar. Kendilerini milliyetçi olarak tanımlamaktan gurur duyuyorlar ancak AKP veya MHP'li olarak anılmaktan endişe ediyorlar. Bu durum, gençlerin milliyetçiliği ülkücü veya MHP'li olmakla özdeşleştirmediklerini gösteriyor.

Gençlerin milliyetçilik anlayışını şekillendiren bazı önemli faktörler şunlardır:

• Geleneksel Milliyetçilikle Mesafelenme: Gençler, MHP'nin temsil ettiği geleneksel milliyetçilikle aralarına mesafe koyuyorlar. Özellikle Ülkü Ocakları'nın temsil ettiği militer ve çatışmacı kimlik yerine daha esnek ve sivil bir milliyetçilik tanımı tercih ediyorlar.
• Milliyetçiliğin Seküler Hali: Türkçülük ve sekülerlik, gençlerin çoğu için birbirinden ayrılmaz iki unsur olarak tanımlanıyor. İktidar blokunun temsil ettiği İslamcılık ve Türk milliyetçiliğinin birlikteliğine ortak bir itiraz söz konusu.
• Atatürk Milliyetçiliği: Atatürk kültü, gençler arasında yayılan 'yeni' milliyetçiliğin ana referans noktasını oluşturuyor. Mustafa Kemal Atatürk’ün siyasi yaşamı ve kimliği, gençlerin milliyetçi konumlanmalarına yön veriyor.

Sığınmacı Karşıtlığı ve Sınır Milliyetçiliği

Araştırma, sığınmacı ve Arap karşıtı söylemlerin, gençlerin milliyetçi kimliklerinin inşasında önemli bir rol oynadığını gösteriyor. Ekonomik belirsizlik ve gelecek kaygısı taşıyan milliyetçi gençler, devletin sığınmacılara yönelik hizmetlerine sık sık referans vererek kendilerini azınlık durumuna düşme tehdidi yaşayan, hakkı yenen, mağdur Türk olarak konumlandırıyorlar. Bu durum, sınır milliyetçiliği kavramını ön plana çıkarıyor.

Kürt Meselesine Yaklaşım

Gençlerin Kürt meselesine yaklaşımı da dikkat çekici. Ortak tarih ve ortak kültür anlatısını öne çıkaran 'kültür milliyetçiliği', Kürtlere dair geleneksel milliyetçi ve devletçi düşüncenin inkâr söylemini terk etmiş görünüyor. Ancak Kürtlerin eşit yurttaşlık haklarına ve siyasal alandaki varlıklarına dair olumsuz yaklaşmayı sürdürüyorlar. Bu noktada, iktidar blokunun 2015’ten itibaren Kürt meselesinde izlediği güvenlikçi ve askerî güzergâhın gençlerin milliyetçi düşünce ve kimlik inşalarına yadsınamaz bir katkısı söz konusu.

Gençler arasında yükselen bu yeni milliyetçilik anlayışı, Türkiye'nin geleceği için önemli ipuçları sunuyor. İfade özgürlüğü, adalet ve demokrasi talepleriyle şekillenen bu milliyetçilik, gelecekte siyasi ve toplumsal hayatta belirleyici bir rol oynayabilir. Ancak sığınmacı karşıtlığı ve Kürt meselesine yönelik tutumlar, dikkatle ele alınması gereken konular olarak öne çıkıyor.